Za kilka lat chciałbym napisać i opublikować poradnik dla osób, które będą miały kłopoty z wymiarem sprawiedliwości. Na blogu co jakiś czas będę więc tłumaczył interesujące sprawy. Analiza sprawy z tego wpisu znajdzie się w jednym z rozdziałów mojej książki.
Dziś zajmę się sprawą Radosława Włoszka – historyka, prezesa Portu Lotniczego Balice i przewodniczącego Rady Powiatu w Oświęcimiu, który swego czasu startował jako kandydat na stanowisko prezydenta Oświęcimia z ramienia Prawa i Sprawiedliwości. Warunkowe umorzenie w jego sprawie wywołało ogromne kontrowersje i falę teorii spiskowych.
Co ciekawe – w Sądzie Rejonowym w Chrzanowie sprawę prowadziła sędzia orzekająca w moim procesie o zniesławienie sędziego Konrada Gwoździewicza z Sądu Rejonowego w Oświęcimiu – Katarzyna Rejdych. Ale jako człowiek sprawiedliwy, uczciwy i prawdomówny nie będę złośliwy, tylko obiektywnie przedstawię sprawę z punktu widzenia prawa.
Radosław Włoszek 22 października 2016 roku spowodował wypadek drogowy, w którym ucierpiała pięcioosobowa rodzina [źródło]. Prokuratura postawiła Radosławowi Włoszkowi prawdopodobnie zarzut z artykułu 177 kk, czyli:
Kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3.
Prokuratura Rejonowa w Chrzanowie wystąpiła do sądu z wnioskiem o warunkowe umorzenie sprawy. Sąd Rejonowy w Chrzanowie warunkowo umorzył postępowanie na okres próby dwóch lat [źródło]. Osoby znające prawo karne tylko z relacji prasowej stawiają znak równości pomiędzy warunkowym umorzeniem, a umorzeniem sprawy. To jednak nie to samo.
Art. 66. kk
§ 1. Sąd może warunkowo umorzyć postępowanie karne, jeżeli wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne, okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości, a postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni przestępstwa.
§ 2. Warunkowego umorzenia nie stosuje się do sprawcy przestępstwa zagrożonego karą przekraczającą 5 lat pozbawienia wolności.
Art. 67 kk
§ 1. Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia.
§ 2. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd może w okresie próby oddać sprawcę pod dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie demoralizacji lub pomoc skazanym.
§ 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części, a w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę; sąd może nałożyć na sprawcę obowiązki wymienione
Jak widać warunkowe umorzenie nie oznacza bezkarności, co sugerują media, bowiem jeżeli osoba z warunkowym umorzeniem w czasie trwania próby popełni na przykład drugi raz to samo przestępstwo, warunkowo umorzone postępowanie zostanie wznowione i sprawca zostanie skazany.
Warunkowe umorzenie nie oznacza także uniewinnienia. Wręcz przeciwnie – doszło do czynu zabronionego, znany jest sprawca, brak jest okoliczności budzących wątpliwości, ale zachodzą szczególne okoliczności.
Czy w tym przypadku zostały spełnione zasady warunkowego umorzenia?
a) wysokość kary
Górna granica za popełnienie rozpatrywanego czynu zabronionego to 3 lata pozbawienia wolności, więc warunek został spełniony.
b) szkodliwość społeczna czynu
Mamy do czynienia z wypadkiem w ruchu drogowym bez poważnych obrażeń, więc rzeczywiście szkodliwość społeczna czynu nie jest znaczna. Ale uwaga: w innych okolicznościach szkodliwość społeczna byłaby wyższa, na przykład gdyby sprawca wjechał na czerwonym świetle w przechodniów przechodzących przez przejście dla pieszych lub w samochód, który zatrzymał się, aby przepuścić pieszych.
c) okoliczności popełnienia przestępstwa nie budzą wątpliwości
Brak wątpliwości, więc warunek jest spełniony.
d) postawa sprawcy, warunki osobiste i przesłanki co do dalszego stylu życia itp.
Wbrew pozorom warunek został spełniony w stu procentach. We wszystkich artykułach możemy przeczytać, że Radosław Włoszek kontaktował się z poszkodowaną rodziną i wypłacił jej zadośćuczynienie bez wyroku sądu. Nie wiem, czy zrobił to z własnej woli, czy dobrze podpowiedział mu adwokat, ale to klasyczny przykład postępowania sprawcy zasługującego na warunkowe umorzenie. Sądu również to nie interesuje, liczy się tylko sam fakt – podjął starania na rzecz naprawienia wyrządzonej krzywdy.
Nieposzlakowana opinia, niekaralność, działalność polityczna oraz dobrze płatne stanowiska paradoksalnie także działają na korzyść sprawcy i są przesłanką do zastosowania warunkowego umorzenia.
Kontrowersje:
W dyskusjach o sprawie spotykam się najczęściej z następującymi zarzutami co do orzeczenia sądu oraz wniosku prokuratury o warunkowe umorzenie:
- gdyby Radosław Włoszek był karany straciłby dobrze płatne stanowiska, więc kolesie z Prawa i Sprawiedliwości załatwili mu warunkowe umorzenie.
Jak pisałem, piastowanie dobrze płatnych stanowisk i funkcji, których nie może pełnić osoba karana, zwiększa szanse na warunkowe umorzenie postępowania. Dlaczego? Bowiem według teorii prawa karnego kara nie może być zbyt dotkliwa dla sprawcy, sąd powinien rozważyć także koszty społeczne kary. Jest oczywiste, że utrata dobrze płatnych funkcji i stanowisk byłaby zbyt dotkliwą karą, w szczególności, jeżeli weźmiemy pod uwagę „dotychczasowy styl życia sprawcy”. Może to budzić kontrowersje, lecz tak wygląda to z punktu widzenia prawa karnego.
Co innego, jeżeli ktoś za to samo dostanie na przykład grzywnę i z tytułu karalności nie poniesie żadnych dodatkowych konsekwencji. Można walczyć o warunkowe umorzenie, lecz na podstawie moich doświadczeń z sądami uważam, iż będzie to o wiele trudniejsze zadanie.
- Radosław Włoszek powinien ponieść wysoką karę, aby udowodnić, że sądy są niezawisłe
Paradoksalnie warunkowe umorzenie postępowania udowadnia niezawisłość sądu. Dlaczego? Odpowiedź jest prosta. Po pierwsze sąd nie umorzył całkowicie postępowania na przykład z powodu znikomej szkodliwości społecznej czynu, po drugie sąd nie może się kierować presją mediów i opinii publicznej, tylko orzekać według obowiązującego prawa.
- Sprawca nie poniósł żadnej kary, to dowód na bezkarność członków partii rządzącej.
Nie jest prawdą, iż Radosław Włoszek nie poniósł żadnej kary. Wypłacił zadośćuczynienie poszkodowanym, został obciążony niemałymi kosztami postępowania i musiał zapłacić za adwokata, a adwokaci z wyboru biorą bardzo dużo pieniędzy. Ponadto przez dwa lata będzie „na cenzurowanym” i postępowanie może zostać wznowione. Cele postępowania karnego zostały więc osiągnięte.
PODSUMOWANIE:
W warunkowym umorzeniu postępowania nie ma co doszukiwać się drugiego dna i spisków. Według obowiązującego prawa wszystko jest w porządku i sprawa była podręcznikowym przykładem, gdzie powinno zostać zastosowane warunkowe umorzenie postępowania.
Gdyby podobny zarzut przedstawiono politykowi opozycji, postępowanie również powinno zostać umorzone.
Inna sprawa, czy tak samo byłoby w przypadku zwykłego obywatela, jak na przykład w moim przypadku.
Sędzia Katarzyna Rejdych rozpatrywała moją sprawę o zniesławienie sędziego, połączone z krytyką wymiaru sprawiedliwości w środkach masowego przekazu (internecie), za co grozi do roku pozbawienia wolności, czyli znacznie mniej niż groziło Radosławowi Włoszkowi. W moim przypadku nie zastosowała warunkowego umorzenia lub całkowitego umorzenia z powodu znikomej szkodliwości społecznej czynu, choć istniały ku temu przesłanki (wyrok z Czech z powodów proceduralnych w Polsce nie mógł być brany pod uwagę i formalnie byłem niekarany.)
Ze względu na stan zdrowia oraz stosunkowo łagodny wyrok (odstąpienie od wymierzenia kary) nie odwoływałem się. Brałem pod uwagę również fakt, iż żaden sąd raczej nie uzna krytyki sędziego oraz wymiaru sprawiedliwości jako takiego za znikomą lub niską szkodliwość społeczną czynu. Szkoda było po prostu czasu i nerwów.
